The Old Firm is terug

Komend seizoen staat Celtic-Rangers weer op het programma in het Schotse Premiership. Vier seizoenen lang werd de Old Firm niet in competitieverband gespeeld nadat het oude Rangers failliet werd verklaard. Een nieuw bedrijf, Sevco 5088, nam de naam, het logo, de prijzen en het stadion over uit de failliete inboedel van Rangers. Sevco 5088 veranderde de naam in ‘The Rangers’ en werd meteen toegelaten in de Schotse vierde divisie. Na drie promoties in vier jaar komt The Rangers komend seizoen uit op het hoogste niveau.

Celtic en Rangers troffen elkaar afgelopen seizoen twee keer in de beker. Deze twee wedstrijden bewezen dat, ook al zeggen Celtic-fans van niet, de ontmoetingen tussen beide clubs gewoon een voortzetting zijn van de oude Old Firm. Het was weer als vanouds haat en nijd tussen beide supportersgroepen met gezangen over de IRA die Britten opblazen uit het

Celtic-vak en over het doorsnijden van kelen van katholieken van Rangers-zijde. Dat de fans van beide clubs elkaar hebben gemist, blijkt wel uit het feit dat alle seizoenkaarten zijn verkocht. Maar dat missen zullen ze heel hard ontkennen natuurlijk.

Jason Campbell

Sportief gezien is het een zegen voor Celtic en Rangers dat ze in dezelfde divisie spelen, maar veel mensen zijn bang dat het ook weer veel sektarisch geweld zal opleveren. Misschien zelfs wel een moord, zoals die op Mark Scott. Die vond plaats in 1995. In het verleden waren er

al meer Old Firm-gerelateerde moorden geweest, maar deze maakte veel meer indruk. Met name door de achtergrond van moordenaar Jason Campbell. De vader en oom van Campbell waren twee topmannen van de Schotse tak van de Ulster Volunteer Force, een protestantse paramilitaire organisatie en hadden gevangenisstraffen gekregen van respectievelijk 62 en 57 jaar voor geweldpleging. De Campbells hadden twee katholieke pubs opgeblazen en er lagen volop wapens in de huizen van beide mannen. Jason Campbell was opgegroeid in een omgeving waar men niet alleen katholieken haatte, maar waar het werd gestimuleerd om ze te doden.

De rechtszaak werd breed uitgemeten in de pers vanwege het sektarische element in de zaak. De verdediging gooide nog extra olie op het vuur door Donald Findlay in te huren als advocaat. Findlay was de voormalig vicevoorzitter van Rangers, maar moest daar aftreden omdat hij liederen over het afslachten van katholieken had gezongen. Campbell kreeg levenslang, maar kwam na vijftien jaar vrij. In die vijftien jaar zorgde hij voor een rel doordat hij een transfer naar The Maze Prison in Belfast aanvroeg en in eerste instantie ook kreeg. Campbell zag zichzelf namelijk als een politieke gevangene en daar in Belfast zaten alle leden van de IRA en de UVF, ieder natuurlijk in hun eigen vleugel, opgesloten.

King Billy & The Troubles

De rivaliteit tussen Celtic en Rangers gaat verder dan voetbal alleen. Het is, samen met de Mostar-derby in Bosnië, de meest sektarische stadsderby van Europa. Het is katholiek tegen protestant, ook al gaat er amper iemand meer naar de kerk, republikeins tegen loyalistisch, links tegen rechts en het conflict in Noord-Ierland is nooit ver weg. Eigenlijk kun je de haat tussen beide voetbalclubs uit Glasgow herleiden tot 1690. In dat jaar versloeg

de protestantse Nederlandse stadhouder Willem III (in Groot-Brittannië beter bekend als King Billy) de katholieke koning James II. Groot-Brittannië bleef daardoor protestants en nog altijd staat in de wet dat een katholiek nooit koning van het land mag worden.

Deze slag uit 1690, de Battle of the Boyne, wordt nog altijd jaarlijks op 12 juli herdacht met Oranjemarsen in Noord- Ierland en Schotland. Omdat de Oranjemannen per se door katholieke wijken willen marcheren, loopt het jaarlijks uit de hand. Op de foto’s en beelden die dan vanuit Belfast komen, zie je de rellende jongeren vaak in een shirtje van Celtic of Rangers lopen. Voetbal en politiek zijn totaal niet gescheiden in Noord-

Ierland. De rest van het jaar wordt de slag om de Boyne vooral op Ibrox herdacht. Rondom het stadion kun je overal sjaaltjes en vlaggen kopen van King Billy en zijn veldslag uit 1690. De meeste liederen in het stadion gaan ook niet over voetbal, maar over de Boyne en protestantse suprematie.

Rangers

Een veelgemaakte vergissing is dat Rangers altijd een protestantse club is geweest. Dat was niet zo bij de oprichting. De oprichters waren wel protestanten, maar iedereen was welkom in de begintijd. Rangers was een seculiere vereniging in de eerste veertig jaren van haar bestaan. De kentering kwam pas in 1912. Ibrox ligt in de havenwijk Govan en de grote scheepsrederij Harland & Wolff uit Belfast opende in dat jaar ook een vestiging in Schotland. Er kwamen een hoop protestantse arbeidskrachten over vanuit Belfast om in Glasgow te gaan werken en wonen. Het Noord-Ierse conflict sloeg daarmee over naar Schotland. Katholieken werden erger dan ooit gediscrimineerd door de komst van deze protestantse Ulstermen. ‘No Irish need apply’, hing voortaan op de deur van vele scheepswerven in Govan. Rangers speelde goed in op dit antikatholieke sentiment en kocht alleen nog maar protestantse spelers. Heel soms trok Rangers per ongeluk een katholiek aan. Don Kitchenbrand was een Zuid-Afrikaan die in 1955 werd gekocht en meteen topscorer werd. Een blanke Afrikaander, dat moest wel een protestant zijn, was de gedachte van het Rangers-bestuur. Maar Kitchenbrand bleek katholiek te zijn en werd zo snel mogelijk van de hand gedaan. Nadien werden spelers nog beter gescreend of ze katholieke roots hadden. Die extreme angst heeft er onder meer voor gezorgd dat drie van de beste protestantse spelers die Schotland heeft voortgebracht – Kenny Dalglish (100 interlands), Jim Leighton (91 interlands) en Danny McGrain (62 interlands) – nooit voor Rangers speelden. Bij Rangers waren ze namelijk bang dat het toch stiekem katholieken waren. De ironie is dat Dalglish en McGrain in hun jeugd zowaar groot fan waren van Rangers. Dalglish liep zelfs snel naar zijn slaapkamer om posters van Rangers van zijn muur te scheuren, toen Celtic-manager Jock Stein ineens aan de deur stond met een contractvoorstel.

Salman Rushdie of Football

Pas in 1989 veranderde dat. Een paar jaar eerder was Graeme Souness manager van Rangers geworden. Hij gaf meteen aan niet te kijken naar de religie van spelers, maar gewoon de beste aan te trekken. De supporters van Rangers waren gewaarschuwd. De verwachting was dat Souness een keer een katholieke jeugdspeler zou kopen. Een onopvallende aankoop om zo de fans van Rangers te laten wennen aan het idee. Maar dat was niet de stijl van de manager. Souness is de man die ooit een Galatasaray-vlag op de middenstip van Fenerbahçe plaatste. Zijn eerste katholieke aankoop was dan ook iemand die de hele Schotse voetbalwereld in verbijstering zou achterlaten. En dat gebeurde toen Mo Johnston werd gepresenteerd.

Deze transfer was vergelijkbaar met de overgang van Johan Cruijff naar Feyenoord en dat dan keer tien. Johnston was een groot Celtic-fan van katholieke komaf. Na drie succesvolle seizoenen voor de Bhoys was de spits aan Nantes verkocht, maar in 1989 wilde hij weer terug naar Celtic. Hij poseerde zelfs in een Celtic-shirt naast manager Billy McNeill nadat beiden een mondelinge overeenkomst hadden gesloten. Een paar dagen later tekende de spits ineens voor Rangers dat hem een gigantisch aanbod deed. Woede bij fans van Celtic die Johnston sindsdien ‘Judas’ noemen, maar ook woede bij fans van Rangers. Supporters van de Gers gingen naar Ibrox om hun seizoenkaarten in te leveren en sjaals te verbranden. De vader van Johnston werd aangevallen op straat en het huis van de spits werd bekogeld met een molotovcocktail. Makkelijk ging het dus niet, Johnston kreeg zelfs de bijnaam de Salman Rushdie of Football van de pers, maar Souness doorbrak een taboe en sindsdien hebben er tientallen katholieken voor Rangers gespeeld.

Larkhall

Larkhall, Schotland. Donald pakt een steen van de grond en gooit hem tegen het groene stoplicht aan. Het stoplicht spat uit elkaar. Zijn vrienden juichen. Daarna wordt The Billy Boys ingezet, een sektarisch lied. In Larkhall kijkt niemand ervan op of om. Het stadje, dat zo’n dertig kilometer ten zuiden van Glasgow ligt, staat bekend als de meest sektarische stad van Schotland. De kleur groen wordt in Larkhall zo gehaat dat die bijna onzichtbaar is. Zelfs grote ketens als Subway en The Co-operative Food, die veel groen in hun logo hebben, hebben zich neergelegd bij de haat en hebben hun kleuren aangepast. Een woordvoerder van Subway ontkent echter dat de keuze voor zwart in plaats van groen is gemaakt vanwege angst voor vernielingen. Zwart staat gewoon beter in de omgeving dan groen, volgens deze ‘Pinokkio’.

De haat tegen groen is al oud in Larkhall. Jaren geleden besloot het naïeve gemeentebestuur de verroeste hekken van een park groen te verven. Nog diezelfde avond gingen Larkhallians met verfpotten aan de slag en de volgende dag waren de hekken overgeschilderd in de kleuren rood, wit, blauw. Het gemeentebestuur liet het maar zo. Wel besloot het maatregelen te nemen bij de stoplichten. Alleen al tussen 2004 en 2007 waren 205 groene lampen het slachtoffer. Vooral na een door Rangers verloren Old Firm hebben de stoplichten het zwaar te verduren en in totaal is de stad al 17.000 pond kwijt aan het continue repareren van de groene lampen. Met het plaatsen van de ijzeren beschermingskapjes hopen ze dat de groene lichten voortaan met rust worden gelaten.

The Billy Boys

Wat misschien het meest symbool staat voor het sektarische Rangers is het lied The Billy Boys, waarin onder meer het vermoorden van katholieken wordt bezongen. Het was dé hit op Ibrox, al is het lied tegenwoordig vooral bij uitwedstrijden van Rangers te horen. Vanwege de tekst is het namelijk verboden op Ibrox. Het lied gaat over de bende The Billy Boys van Billy Fullerton. Een zuiver protestantse bende uit de wijk Bridgeton, op een steenworp afstand van Celtic Park. De protestantse enclave in het veelal katholieke gedeelte van Glasgow. De Billy Boys kwamen op in de jaren twintig en waren vernoemd naar King Billy. De bende hield zich vooral bezig met het afpersen, bedreigen en mishandelen van katholieken. Op het hoogtepunt waren er achthonderd ‘Billy Boys’, maar in de jaren dertig pakte de politie de bendes in Glasgow keihard aan en dat was het einde van de Billy Boys.

Fullerton hield zich na het verdwijnen van zijn bende vooral bezig met rechtse hobby’s. Hij brak stakingen in opdracht van fabrikanten, werd lid van de British Union of Fascists en richtte een afdeling van de Ku Klux Klan op in Glasgow. Veel gekleurde mensen waren er destijds niet in de stad, maar de KKK was ook fel antisemitisch en antikatholiek en dat sprak Fullerton wel aan. Nadat de nazi’s verschillende Britse steden platgooiden, waren fascisten niet meer zo populair in Groot-Brittannië. Fullerton werd daarom bokspromotor en stierf volledig berooid in 1962. Bij zijn begrafenis brachten meer dan duizend mensen hem nog een laatste groet. Een icoon van de protestantse arbeidersklasse was niet meer.

Fullerton was vanwege zijn antikatholieke houding een held bij verschillende fans van Rangers. Het lied The Billy Boys werd het onofficiële clublied. Vooral bij grote wedstrijden zongen tienduizenden mensen dit lied keihard mee en destijds was er geen haan die ernaar kraaide.

Pas na een aantal sektarische moorden eind jaren negentig werd besloten het gezang aan te pakken. Boete na boete volgde en Rangers werd gedwongen om voorafgaand aan wedstrijden via de luidspreker te laten weten dat The Billy Boys verboden was om te zingen. Daardoor hoor je het op Ibrox, in tegenstelling tot bij uitwedstrijden, weinig meer. Maar reken er maar op dat op oudejaarsdag, als Celtic weer voor het eerst sinds 2012 Ibrox bezoekt, het gezang keihard van de tribunes zal rollen.